Archieven en inventarissen
Zoeken in onze archieven en collecties
Een archief is het geheel van alle documenten die zijn opgemaakt of ontvangen door een organisatie of persoon als gevolg van zijn of haar maatschappelijke taken en/of werkzaamheden.
Het Gemeentearchief Goes beheert allereerst archieven van de eigen gemeentelijke organisatie. Daarmee geeft de gemeente als overheidsorganisatie inzicht in de uitvoering van haar taken, legt zij verantwoording af aan haar burgers en biedt hun daarbij rechtszekerheid dat in gelijke gevallen ook gelijk is beslist. Overheidsinformatie uit archieven is bovendien een rijke bron voor het doen van wetenschappelijk onderzoek en kan voor sommige burgers een waardevolle getuigenis zijn van hun familiegeschiedenis en identiteit.
Behalve deze overheidsarchieven beheert het gemeentearchief ook archieven van de meest uiteenlopende organisaties en personen uit de lokale samenleving, bijvoorbeeld van kerkgenootschappen, van personen of van sportverenigingen. Wij beheren deze archieven om een zo veelzijdig mogelijk beeld te kunnen geven van de ontwikkelingen door de eeuwen heen in de lokale samenleving.
Naast een grote hoeveelheid archieven bevinden zich in onze archiefbewaarplaats ook een aantal collecties die niet aan te merken zijn als archieven. Het zijn bewust verzamelde documenten zoals boeken, foto’s, topografische kaarten en prenten en kranten.
Archiveren is meer dan alleen het bewaren van informatie. Deze informatie moet duurzaam toegankelijk worden gemaakt en gehouden zodat deze informatie ook in de toekomst vindbaar, leesbaar en betrouwbaar blijft. Daarom wordt van alle archieven door onze archiefmedewerkers een gestructureerde opsomming gemaakt in een archiefinventaris. Daarbij worden niet alle documenten, niet alle informatie blijvend bewaard, dat is afhankelijk van waardering en selectie, voorafgegaan door een zorgvuldige belangenafweging tussen informatiewaarde en beheerskosten.
Voor de indeling van de stukken over bijzondere onderwerpen is bij het Gemeentearchief Goes altijd gebruik gemaakt van de onderwerpenindeling zoals die voorkomt in de Basis Archief Code van de Vereniging van Nederlandse gemeenten. Er is dus bij het Gemeentearchief Goes sprake van standaardisatie bij het opstellen van een inventaris, wat het zoeken naar een bepaald onderwerp vergemakkelijkt. De archieven geven op hun eigen wijze een beeld van het dagelijks leven in Goes, Kloetinge, Kattendijke, ’s-Heer Arendskerke en Wolphaartsdijk.
In het archievenoverzicht in onze database vindt u een systematische opsomming van alle archieven en collecties die zich in onze archiefbewaarplaats bevinden. Van een aantal van de archiefstukken, met name de weesboeken Uit het weeskamerarchief van Goes en de transportregisters uit het oud-rechterlijk archief, zijn naamindices gemaakt die u ook in de database kunt terugvinden onder het kopje Nadere Toegangen.
Archief van de Stad Goes, 1449-1851
Goes heeft een prachtig oud stedelijk archief, zelfs een van de meest complete en best bewaard gebleven archieven van Zeeland. De oudste stukken dateren van 1449. Zestiende-eeuwse afschriften brengen zelfs nog stukken aan het licht uit de dertiende eeuw! Helaas is uit de vroegste periode van de stad, Goes kreeg in 1405 stadsrechten, niet alles bewaard gebleven, zoals het oudste notulenboek of stadsrekeningen uit de vijftiende eeuw.
Uniek in het archief zijn de zogenaamde “voorbodenboeken” waarin de stedelijke verordeningen werden opgeschreven. Ze bevatten daarnaast ook lijsten van poorters en besluiten van het gerecht van Goes. Deze voorbodenboeken vangen aan in de vijftiende eeuw. Uit andere bronnen weten we dat er nog minstens één ouder exemplaar moet zijn geweest.
De notulen en verslagen van de vergaderingen van het stadsbestuur vangen aan in 1594. Tot 1970 is een ononderbroken reeks van deze verslagen voor de onderzoeker beschikbaar.
Het archief van de Stad Goes bevat veel correspondentie uit de zestiende eeuw. Vooral de negentiende-eeuwse brieven zijn zeer zorgvuldig door de secretarissen opgesteld en bewaard gebleven. Verslagen en notulen van vergaderingen zijn een onmisbare bron voor zowel de wetenschappelijk onderzoeker als de genealoog. Ze geven namelijk de besluitvorming weer van het stadsbestuur over alle zaken waarbij de stad betrokken was.
Aanvankelijk bewaarde men de correspondentie in chronologische series. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden de series correspondentie rubrieks- of onderwerpsgewijs en later ook zaaksgewijs geordend. Uit de periode 1920 - 1970 zijn wel de voor vernietiging in aanmerking komende stukken volgens een selectielijst verwijderd.
Uit de tijd van de Tachtigjarige Oorlog, “De Opstand”, is de correspondentie van een aantal jaren door vrijwilligers getranscribeerd. Op deze transcripties zijn door hen naam- en plaatsindexen gemaakt. Van de Opstand krijgt de lezer waarschijnlijk een heel ander beeld dan hij of zij eerder had. Om deze Opstand te bekostigen moesten bijvoorbeeld allerlei belastingmaatregelen worden genomen. Bijzonder groot was de betalingsachterstand die steeds optrad. Hoewel het historisch belang hierin de boventoon voert, komt ook de genealoog aan zijn trekken met het raadplegen van de correspondentie in dit archief.
De jaarlijkse rekeningen van inkomsten en uitgaven bevatten veel gegevens over de stedelijke uitgaven voor bijvoorbeeld openbare werken en gebouwen. Of wilt u bijvoorbeeld weten hoe duur het bezoek van Willem IV aan Goes in 1747 is geweest, dan heeft u ook de stadsrekening over dat jaar nodig.
Alle stukken van het archief van de Stad Goes zijn vastgelegd in een inventaris gemaakt door archivaris H. Uil, eerst archivaris bij het Gemeentearchief Goes, later gemeentearchivaris van Schouwen-Duiveland. De inventaris is rubrieksgewijs ingedeeld: van Privileges tot Militaire Zaken en Justitie aan toe. De inventaris van de Stad Goes begint met een inleiding over de geschiedenis van de stad en haar bestuur, een beschrijving van de ‘lotgevallen’ van het archief en een verantwoording van de inventarisatie van het archief door de maker van de inventaris.