Boerderijen Wemeldinge - Adri Haaij

Handel en eigendommen

Adri Haaij is een bekend gezicht bij de archieven van Goes, Kapelle, en ook het Zeeuws Archief. Hij doorzoekt er notariële aktes uit meestal de negentiende eeuw, maar soms gaat hij ook wel wat verder terug. De aktes geven een beeld van de handel en eigendommen in een bepaalde periode. Grond werd gekocht en verkocht. Huizen, boerderijen, idem dito.

Negentiende-eeuwse notariële akte

Kadasterviewer

Bij het Zeeuws Archief is hij, behalve voor de aktes, ook vaak om de Kadasterviewer te raadplegen. Deze is een belangrijke bron voor hem. Hij is er erg enthousiast over, noemt het een enorme vooruitgang. De Kadasterviewer maakt het mogelijk om de verschillende eigenaren van een perceel grond vanaf de invoering van het kadaster in 1832 op te zoeken. Ook is het mogelijk de geschiedenis van een gebouw na te gaan. Je ziet in de Kadasterviewer wat en wanneer er verbouwd of bijgebouwd is en wanneer gesloopt.

Een voorbeeld. In een houten balk in het boerderijtje van zijn opa in Wemeldinge is het jaartal 1889 gekerfd. In de Kadasterviewer ontdekte hij dat in dat jaar sprake is geweest van herbouw van het hoefje.

Oude en nieuwe aktes

Adri Haaij heeft bij de gemeente Goes gewerkt, waar hij grondzaken behartigde. Daarbij had hij vaak met notarieel recht te maken. Veel verschil is er niet, vindt hij, tussen tegenwoordige en vroegere aktes. Aktes van nu zijn immers gebaseerd op de geschiedenis.

Boerderijen

Het zoeken in de archieven begon voor hem met het onderzoek naar zijn eigen familie, die uit Wemeldinge komt. In tegenstelling tot veel genealogen boeit hem niet zozeer het maken van kwartierstaten en dergelijke. Het gaat hem meer om de dingen eromheen. Boerderijen bijvoorbeeld, die hebben zijn grootste interesse. Zijn opoe Dominicus woonde in de boerderij 'Keizersweel' in Wemeldinge. Daar wilde hij meer over weten. De boerderij staat in de 'Blauwhuishoek'.

Boerderij "Keizersweel" aan de Hoogeweg in Wemeldinge omstreeks 1960

Blauwhuishoek

'Blauwhuishoek' verwijst naar de allang verdwenen boerderij 'Het Blauwhuis', een bijzonder intrigerend gebouw volgens Adri. En zo mondde het onderzoekje naar boerderij 'Keizersweel' uit in een breder onderzoek naar ook andere boerderijen. Met name in boedelbeschrijvingen vindt hij interessante dingen.

Ook onderzoekt hij links naar andere 'hoeken'. Er zijn zoveel dwarsverbanden dat hij moet oppassen dat het niet één grote brij wordt.

Hooiberg

Hij moet zichzelf nogal eens tot de orde roepen. Hij heeft eigenlijk te veel projectjes onder handen. In de aktes vind je vele spelden uit een hooiberg, zoals hij het formuleert. Het is allemaal zo leuk en zo interessant, en voor hij het weet is hij weer een nieuwe onderzoekslijn aan het volgen.

Akte van eerbied

Hoe gaat dat, hij is bezig met een onderzoek naar twee boerderijen aan de Ruisweg en daarbij komt hij bijvoorbeeld een 'akte van eerbied' uit 1819 tegen bij notaris De Fouw, en dan is zijn nieuwsgierigheid geprikkeld. Want wat is dat? En dan gaat hij dat eerst weer uitzoeken. Een meerderjarige onder de dertig jaar kon via een akte van eerbied toestemming aan de ouders vragen, en bij geen toestemming kon er dan toch getrouwd worden.

Rel

Maar in dit geval ging het om een vrouw die allang volwassen was, ze was 45. Ze was weduwe en vroeg toestemming aan haar ouders om te hertrouwen. Maar die kreeg ze niet en het werd een hele rel, waarop de vrouw een akte van eerbied aanvroeg, en met succes.

Had ze die toestemming wel nodig, vraagt hij zich dan af. En waarom kreeg ze geen toestemming? Waren haar ouders rijk? Waar woonden ze? Hoeveel grond hadden ze? Hij ontdekte dat er inderdaad veel grond was, en dat moet de reden geweest zijn dat de ouders geen toestemming gaven. Ze zagen waarschijnlijk liever niet dat de grond gesplitst raakte of bij een andere familie terechtkwam.

Mythe

Nu hij toch met de Ruisweg bezig was, nam hij meteen een ander onderzoekje mee, naar een mythe die tot op de dag van vandaag in Wemeldinge bekend is. Het verhaal ging dat een zekere Dirk de Schipper (1753 - 1833) zóveel grond had dat hij van de 'Rusen' tot aan de Postweg over eigen grond kon lopen. Is dat nou waar, is de vraag. In een artikel van prof. Dekker in het Historisch Jaarboek 1980 van de Heemkundige Kring De Bevelanden komt het geval al even ter sprake, maar niet diepgravend.

Adri Haaij kan alvast verklappen dat de mythe niet op waarheid berust. Het is namelijk zo dat de gronden aan de Oude Ruisweg en Ruisweg tijdens het leven van Dirk nog niet in bezit van de familie De Schipper waren. Dat bleek hem uit tal van bronnen.

Vandaag de dag behoort de grond voor een deel nog steeds de familie De Schipper toe, die er camping "De Rusen" exploiteert.

Verhaaltjes

Wat wil hij met al die onderzoekjes? Het moeten verhaaltjes worden voor de Spuije, het blad van Heemkundige Kring De Bevelanden. Het onderzoek naar de twee boerderijen aan de Oude Ruisweg moet zo'n verhaaltje worden, en het ontzenuwen van de mythe is daarin een zijpaadje. Verder doet hij onderzoek naar verdwenen boerderijen in de Yersekse Moer, ook dit moet uitmonden in een verhaal voor de Spuije. Hij kwam op het spoor van deze boerderijen door o.a. de Kadasterviewer.

De Spuije

Adri Haaij leverde al eerder bijdragen aan de Spuije. In het laatste nummer staat een artikel van zijn hand waarin hij veldnamen in Wemeldinge nader lokaliseerde. De gegevens had hij uit transportakten en overlopers gehaald. En er ligt bij de redactie nog een artikel op de plank over huwelijksperikelen in het achttiende-eeuwse Wemeldinge.

Hij hoopt zijn verhaaltjes voor de Spuije snel te kunnen afronden, maar, en dat zal niet verbazen, tussendoor moeten er eerst nog wat andere onderzoekjes af. Voor derden. Zo zoekt hij met behulp van de Kadasterviewer voor het Gemeentearchief de geschiedenis van de verbouwingen aan Slot Oostende uit. En kennissen van hem, die op een boerderij in Dreischor wonen, verraste hij onlangs met een boekje over de geschiedenis van hun boerderij.

Dit interview is afgenomen in 2015.