Rechterlijke archieven

Een deel van Rechterlijke Archieven Zeeuwse Eilanden (RAZE) van Goes is digitaal beschikbaar via bovenstaande database. Het betreft de aan- en verkoop van huizen en andere gebouwen in de Goese binnenstad van 1528 tot 1811. De database is in ontwikkeling en bevat nog diverse onvolkomenheden! Heeft u vragen of opmerkingen, stuurt u dan s.v.p. een mail aan gemeentearchief@goes.nl

De archieven van de rechtbanken van de Zeeuwsche eilanden, 1456-1811

1811 is een belangrijk jaar in de geschiedenis van de rechtspraak in Nederland. Tot dat jaar bezat elk dorps- en stadsbestuur in Nederland een rechtsprekende taak in zowel de strafrechtelijke, de civiele als de vrijwillige rechtspraak. De Franse bezetter verving dit oude gedecentraliseerde, lokale rechtssysteem van ‘lekenrechtspraak’ door schout en schepenen, door een gecentraliseerd, nationaal rechtssysteem van ‘professionele rechtspraak’ door rechtsgeleerden. De rechtsprekende functie van gemeentelijke schepenbanken kwam hiermee te vervallen. De Nederlandse rechtspraak is sinds 1811 dus op Franse leest geschoeid.

In 1879 zijn de oud-rechterlijke archieven van vóór 1811 van de lokale rechtbanken op de Zeeuwse eilanden Walcheren, Noord- en Zuid-Beveland, Schouwen-Duiveland en Tholen naar het Provinciale Archief te Middelburg overgebracht. Van deze archieven (1456-1811) is in 1914 een inventaris gemaakt door L.W.A.M. Lasonder. Deze inventaris bevat overigens niet alleen de archieven van de lokale rechtbanken, maar ook van alle weeskamers en notarissen op de Zeeuwse eilanden. Per dorp en per stad wordt een korte inleiding gegeven.

Overzegeling van rechtshandelingen van schepenen, 1478. Collectie Adrie Verburg.
Overzegeling van rechtshandelingen van schepenen, 1478. Collectie Adrie Verburg.

Het gemeentearchief heeft eind jaren zestig van de twintigste eeuw deze archieven van rechtbanken, weeskamers en notarissen van Goes, ’s-Heer Hendrikskinderen, ’s-Heer Arendskerke, Kattendijke, Kloetinge, Oost-Beveland, Wissekerke en Wolphaartsdijk in bewaring gekregen van het Rijksarchief in Zeeland, nu het Zeeuws Archief. De archieven bevatten onder meer stukken over vonnissen in criminele zaken, akten van koop en verkoop van huizen en bouwland, testamenten, boedelrekeningen en boedelinventarissen, borgtochten, pachterszaken enzovoorts.

De rechtbank (Vierschaar)
De rechtbank (Vierschaar), tegenwoordig Trouwzaal, in het Stadhuis op de Grote Markt. De foto is uit 1920.