Goese vesten 600 jaar
In oktober en november 2017 was in het Stadskantoor de expositie 'Goese vesten 600 jaar' te zien, de ontwikkeling door de eeuwen heen van de vesten aan de hand van afbeeldingen, documenten en archeologische vondsten.
Na de Zoen van Delft en de Zoen van Woudrichem nu ook de Zoen van Goes. Wethouder Derk Alssema geeft Jacoba van Beieren de vredeskus bij de opening van de expositie 'Goese vesten 600 jaar' op 4 oktober 2017.
In 2017 is het 600 jaar geleden dat Goes van gravin Jacoba van Beieren (1401-1436) het recht kreeg om de vesten te graven en jaarmarkten te houden. Belangrijke privileges, die ertoe bijgedragen hebben dat Goes kon uitgroeien tot een sterke stad.
Dit jaar waren er al heel wat evenementen rond de jarige vesten (o.a. Veste Verlicht met een expositie door het Gemeentearchief) en ook Jacoba dook meermalen op (o.a. in Manhuis Goes). Op 21 november is een Geocache over de vesten gepresenteerd.
Het begeleidende boekje en de informatiepanelen kunt u onderaan de pagina downloaden.
Ter afsluiting van het ‘Jaar van Jacoba’ was in het Stadskantoor van 5 oktober t/m 30 november een expositie over de veranderende functie van de vesten door de eeuwen heen. Over grachten, poorten, wallen en bruggen. Van verdedigingswerk tot stadsschoon, te zien aan de hand van oude kaarten, documenten, archeologische vondsten en foto’s, waaronder ook foto’s en prenten die het Gemeentearchief recent ontving in reactie op oproepen.
1650 Jacob Reynoutsen (de windroos laat zien dat rechts het noorden is)
Havenpoort ca. 1850
“Open, kranck ende onbevest”
Het is 1417. Goes valt onder gravin Jacoba van Beieren. Van haar vader graaf Willem VI had Goes in 1405 het stadsrecht gekregen. Maar Jacoba maakt zich zorgen. Goes is ‘open, kranck ende onbevest’ en dus een gemakkelijke prooi voor haar vijanden. Op 21 november geeft zij Goes het recht op omwalling.
Vanaf 1418 werken de Goesenaars aan de vesten, wallen, muren, poorten en bruggen. Vanaf ca. 1420 neemt de stad ‘poortiers’ in dienst voor het openen en sluiten van de poorten.
De eerste keer dat de omwalling wordt beproefd is in 1425, als edelen van Jacoba met een troepenmacht naar Goes komen. Het stadsbestuur steunt echter Jacoba’s tegenstanders (haar tweede echtgenoot Jan van Brabant en Filips van Bourgondië). Tussen Goes en Jacoba komt het niet meer goed, hoewel mythes van eeuwen later anders doen geloven.
De Goesenaars brengen de verwaarloosde stadsverdediging vanaf 1566 opnieuw in staat van paraatheid. Eind 1569 melden de eerste Spaanse troepen zich in Goes. Voorjaar 1572 nemen de Geuzen de steden Veere en Vlissingen in, en heersen ze op het water. In juli houden ze een strooptocht op Zuid-Beveland. De Spaanse bevelhebber in Goes, Isidro Pacheco, dwingt de Goesenaars de wallen en poorten verder te versterken. In augustus belegeren de Geuzen de stad. De zoutketen gaan verloren. De komst van verse troepen onder Mondragon geeft de doorslag. Op 21 oktober zijn de Geuzen uit Goes geweerd. Daarna terroriseren ze het Bevelandse platteland. Ook de Spaanse troepen houden hier huis.
Belegering van Goes door de Geuzen in 1572
Na het vertrek van de Spanjaarden en de overgang naar de Prins van Oranje (Satisfactie), volgt in 1578 een late Beeldenstorm in de Goese kloosters en de kerk. Nu liggen zowel de stadsverdediging als het kerkinterieur in puin. Rond 1585 krijgen de plannen voor een nieuwe stadsdefensie vastere vorm.
De Vrede van Münster (1648) betekent het einde van de oorlogsdreiging. De vestingwerken worden nog wel onderhouden, maar al snel krijgen ze andere bestemmingen. In een gedicht uit ca. 1680 over de schoonheid van de stad is ook aandacht voor de stadswallen: ‘En mijn wal het schoonste schoon, Spant in Nederlant de kroon’.
De expositie is een samenwerking van het Gemeentearchief Goes, de archeoloog voor de regio Oosterschelde en de gemeentelijke afdelingen Vergunningen & Handhaving en Facilitaire Zaken.